چگونه نیاز در مقابل خواسته را به زبان ساده برای کودک توضیح دهیم؟
نیاز در مقابل خواسته مفهومی پیچیده‌ای است. گاهی اوقات افراد بزرگسال هم در تشخیص آنها دچار ابهام می‌شوند. وقتی کودکان می‌شنوند که ما می‌گوییم «ما به تعطیلات، ماشین جدید یا لباس نیاز داریم» این می‌تواند برای آنها گیج‌کننده باشد.
کودک به سختی می‌تواند بین آنچه نیاز دارد و آنچه می‌خواهد تمایز قائل شود. والدین وظیفه دارند که به فرزندشان کمک کنند تا بیاموزند، نیازها همان چیزهاییست که برای زنده و سالم ماندن به آن نیاز دارند؛ در حالی‌که خواسته‌ها بخشی از آرزوهایشان است که می‌توانند بدون آنها نیز زندگی کنند. در این زمینه تانیث کری، کارشناس والدین می گوید: «یادگیریِ نحوه اولویت‌بندی هزینه‌ها، یک مهارت مهم زندگی است. بخش بزرگی از آن، حل تفاوت بین نیاز و خواستن است و این همان، اساس تصمیمات مالی آینده همه بچه‌ها است. برای مثال کودکان باید یاد بگیرند که غذا، آب، خانه و پوشاک نیاز هستند؛ درحالی‌که اسباب‌بازی، بازی‌های کامپیوتری و تنقلات، خواسته محسوب می‌شوند».
از آنجایی که درک مفهوم نیاز و خواسته برای کودک درهر سنی همیشه آسان نیست، صحبت کردن در مورد پول و نه گفتن به خواسته‌هایشان هر چند وقت یک‌‌‌بار از طرف والدین لازم و ضروری است. به عنوان مثال، وقتی فرزندتان شما را برای خرید چیزی که مقرون به صرفه است تحت فشار قرار می‌دهد، اما برای درک بهتر کودکتان که همیشه نمی‌تواند هر چیزی را که می‌خواهد داشته باشد، به او نه می‌گویید.
نیاز چیست؟
براساس سلسله مراتب نیازهای آبراهام مزلو، پنج نیاز اصلی برای انسان وجود دارد:
نیازهای فیزیولوژیکی: اساسی‌ترین نیازهای مورد نیاز برای بقای انسان از جمله هوا، آب، غذا، خواب و سرپناه است.
نیازهای ایمنی: شامل ایمنی شخصی، ثبات مالی، سلامت و محافظت در برابر حوادث یا آسیب است.
نیازهای عشق و تعلق: شامل میل به عشق، محبت، دوستی و احساس تعلق در روابط و گروه‌های اجتماعی است.
نیازهای عزت نفس: شامل عوامل درونی مانند اعتماد به نفس و عوامل بیرونی مانند موقعیت اجتماعی و شناخت دیگران می‌شود.
نیازهای خودشکوفایی: شامل تحقق پتانسیل شخصی، دستیابی به رشد شخصی و پیگیری اهداف معنادار است.
خواسته چیست؟
خواسته چیزی است که آرزوی داشتن آن را داریم، اما بدون آن نیز می‌توانیم زندگی کنیم. خواسته‌ها در طول زمان قابلیت تغییر دارند. به همین خاطر خواسته‌های یک کودک ۵ ساله با یک کودک ۱۰ ساله و یک نوجوان ۱۵ ساله متفاوت است.
انواع خواسته‌ها
– خواسته‌های مادی مثل خرید ماشین، موبایل، ویلا و باغ .
– تجملاتی که فراتر از نیازهای اولیه هستند، مثل خرید لباس‌های برند، لوازم الکترونیکی پیشرفته.
– سفر به یک مقصد خاص، شرکت در رویدادها یا فعالیت‌های تفریحی با هزینه‌های سنگین
– سرگرمی‌هایی مانند فیلم، کنسرت، مسابقات ورزشی و…
تفاوت بین نیاز و خواسته
تفاوت بین نیاز و خواسته در این است که شما باید ابتدا از نظر مالی به نیازهای خود رسیدگی کنید. در غیر این صورت، ممکن است به بقا و سلامتی شما ضربه بزند. گاه فشار همسالان، رسانه‌های اجتماعی یا یک عادت همیشگی، می‌تواند مرز بین نیاز و خواسته‌هایمان را محو گرداند و این امر دربین کودکان شایع‌تر می‌باشد. یک راه ساده و راحت برای انجام این کار زمانی است که همراه فرزندتان به فروشگاه می‌روید. این‌جا دقیقاً همان زمانی است که ما می‌توانیم تفاوت نیاز و خواسته را با انتخاب درست به او بیاموزیم. در واقع ما می‌توانیم خریدهای کوچکمان را به کلاس‌های هدفمند با اثراتی ماندگار تبدیل گردانیم.
فعالیت‌های زیر برای نشان دادن تفاوت بین نیاز و خواسته به کودک پیشنهاد می‌شود:
درست کردن نمودار نیازها و خواسته‌ها :
دو ستون یکی برای نیازها و دیگری برای خواسته‌ها بکشید. می‌توانید این کار را روی یک تکه کاغذ یا روی تخته سفید انجام دهید.
مرحله اول بارش فکری است. به این معنی که با فرزندتان فهرستی از چیزهایی که مردم برای زنده ماندن به آن نیاز دارند، مانند غذا، آب، خانه و لباس تهیه کنید. این موارد را در ستون نیازها بنویسید.
سپس فهرستی از وسایلی که مردم می‌خواهند، اما به آنها نیاز ندارند، مانند اسباب‌بازی‌ها، آب نبات چوبی، بستنی و لباس‌های جدید (این موارد بسته به سن کودک ممکن است تغییر کند) تهیه کنید. این موارد را در ستون خواسته بنویسید.
برخی از وسایل داخل منزل را به کودک نشان دهید و از او بخواهید آن را به عنوان یک نیاز یا خواسته طبقه‌بندی کند. به عنوان مثال، از او بپرسید که آیا بستنی یک نیاز است یا یک خواسته. اگر مطمئن نیستند، توضیح دهید که چرا این یک خواسته است (زیرا برای زنده ماندن به بستنی نیاز ندارید) پس آن را در ستون خواسته بنویسید.
در طول روز به چیزهایی که نیاز و خواسته هستند اشاره کنید. هنگامی که برای بنزین زدن به پمپ بنزین می‌روید به این نکته اشاره کنید که بنزین برای ماشین یک نیاز است زیرا باید به مدرسه و محل کار بروید. وقتی بستنی می‌خرید، بگویید که این یک خواسته است زیرا می‌توانید بدون آن نیز زندگی کنید.
بازی مرتب سازی:
تعدادی از تصاویر یا کارت‌هایی که نشان دهنده اقلام مختلف هستند (مانند غذا، لباس، اسباب‌بازی، وسایل الکترونیکی) را تهیه کنید. آنها را به دو دسته نیاز و خواسته تقسیم کنید.
خرید مواد غذایی:
فرزندتان را با خود به فروشگاه ببرید و او را در فرآیند خرید شرکت دهید. درباره تفاوت بین اقلام ضروری مانند میوه، سبزیجات و لبنیات (نیازها) و اقلام غیرضروری مانند تنقلات و خوراکی‌ها (نیازها) گفت و گو کنید.
بازی بودجه‌بندی:
مقدار مشخصی پول برای خرید به فرزندتان بدهید و از او بخواهید تا این پول را بر اساس نیاز و خواسته‌های لیست تقسیم و خرج کند. برای راحتی کار، اجناس داخل لیست را بر اساس الویت شماره گذاری کنید. تا بدین وسیله بهتر تفاوت بین نیاز و خواسته را درک کند.
اجرای نمایش:
نمایشی ترتیب دهید که در آن کودک شما نقش یک تصمیم گیرنده را دارد. موقعیت‌های مختلف را ارائه دهید و از او بخواهید تعیین کند که آیا موقعیت مورد نظر یک نیاز است یا یک خواسته؟ سپس دلیل و استدلالش را مورد بحث و گفت و گو قرار دهید.
در مورد به تأخیر انداختن خواسته‌ها با کودکتان صحبت کنید:
برای کودکانتان توضیح دهید که گاهی اوقات نمی‌توانیم فوراً به خواسته‌های خود برسیم و برای رسیدن به آن گاه نیاز به زمان داریم . ما با این کار مفهوم صبر را به او می‌آموزیم و پشتکار و اراده را چاشنی صبر قرار می‌دهیم. به عنوان مثال، می‌توانید در این مورد صحبت کنید که باید تا روز تولد خود صبر کند تا یک اسباب‌بازی جدید بخرد یا با پس‌انداز کردن پول خود زودتر چیزی را که واقعاً می‌خواهد بدست آورد.
اگر می‌خواهید فرزندتان اهمیت به تأخیر انداختن خواسته‌ها را درک کند، به او نشان دهید که چگونه این کار را انجام دهد. برای مثال، اگر می‌خواهید برای خرید خانه یا ماشین، پول پس‌انداز کنید، به فرزندتان توضیح دهید که ممکن است چند ماه یا حتی یک سال طول بکشد تا پول کافی پس‌انداز شود، اما در نهایت ارزشش را دارد.
با توضیح این مفاهیم و ارائه مثال‌های واقعی، می‌توانید به کودک خود استقلال بدهید تا خودش تصمیم بگیرد و به محض آماده شدن، در نظر داشته باشید که او را با اصول کسب درآمد، پس‌انداز و خرج کردن در زندگی واقعی آشنا کنید.
هدف کودک را تشویق کنید:
تعیین اهداف می تواند به کودکان کمک کند تا ارزش به تأخیر انداختن خواسته‌ها را بیاموزند. فرزندتان را تشویق کنید تا اهداف دست‌یافتنی مشخص کند، مثل پس انداز برای یک اسباب‌بازی جدید یا کسب پاداش برای رفتار خوب. وقتی آنها به این اهداف برسند، دقیقاً زمانیست که معنی صبر و پشتکار را عملی یاد گرفته‌اند.
